Đi qua thung lũng Mường Hoa, huyện Sapa, tỉnh Lào Cai, bạn sẽ bắt gặp rất nhiều những phiến đá lớn có khắc họa tiết trang trí. Những phiến đá đó được làm bằng thạch anh, có khi dài hơn chục mét, nằm ngổn ngang trên các sườn núi dốc, các cánh đồng hay thậm chí là ở các con suối. Nơi đây được biết đến với cái tên Bãi đá cổ Sapa.

Lịch sử hình thành của Bãi đá cổ

Bãi đá cổ Sapa nằm trong thung lũng Mường Hoa, giáp ranh với các xã Tả Van, Sử Pán và Hầu Thào của huyện Sapa, Lào Cai. Nơi đây được coi là một trong những di sản thiên nhiên quý giá còn sót lại.

Bãi đá cổ Sapa có diện tích khoảng chừng 8 ki lô mét vuông và được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1994.

Vào tháng 10 năm 2005, Sở Văn hóa và Thông tin Lào Cai đã hợp tác với EFEO (Viện Viễn Đông Bác Cổ) để thực hiện một nghiên cứu dài hạn về việc giải mã các hình thù được khắc trên đá. Nhóm nghiên cứu đã chụp ảnh tất cả các tảng đá được chạm khắc, sử dụng GPS để xác định vị trí của chúng và lập bản đồ vị trí của chúng trên các tờ giấy.

Bác sĩ Philippe Le Failler, người chỉ đạo EFEO, cho biết sau ba kỳ ở nông thôn, nhóm nghiên cứu đã lưu trữ 1.900 bức ảnh và lập bản đồ về khoảng 100 phiến đá chạm khắc ở xã Hầu Thào lên 1.321 tờ giấy. Khoảng 1/4 số đá được ghi nhận đã được tìm thấy gần đây. Khi phân tích những viên đá mới được phát hiện này, các nhà nghiên cứu phải phân biệt được giữa những viên đá ban đầu và những viên đá mới được sáng tạo gần đây. Rõ ràng là các thiết kế chữ viết tay và chạm khắc trên các mỏm đá đều rất hiếm.

Trên các phiến đá này có các hình trang trí độc đáo, đa dạng như nhà sàn, ruộng bậc thang, hình người, thậm chí là dấu tích của các văn vật. Tuy nhiên, nó cũng có rất nhiều kiểu trang trí mơ hồ, huyền ảo mà vô số nhà nghiên cứu và khách thăm quan khao khát giải mã được ý nghĩa của chúng.

Đá nói chung rõ ràng là những thứ vô tri, vô giác trong tự nhiên. Tuy nhiên, đá ở Bãi đá cổ Sapa luôn mang đến cảm giác ấm cúng và gần gũi, thân thiết. Người dân nơi đây tôn sùng nó như một vị thần, thánh với khả năng phù hộ cho họ sức khỏe, hạnh phúc, thịnh vượng và một mùa màng tươi tốt.

Thời điểm tốt nhất để tham quan bãi đá cổ Sapa

Bãi đá cổ vào mỗi mùa lại mang một sắc thái khác nhau. Vào mùa xuân, những bãi đá trập trùng chìm trong những cánh đồng lúa xanh bát ngát. Khi đất trời chuyển sang mùa hè, người dân cũng đến mùa thu hoạch nên khách thăm quan có thể dễ dàng nhìn thấy bãi đã chìm trong màu vàng ruộm đẹp mắt. Vào mùa đông, Bãi đá cổ Sapa phủ đầy tuyết. Không có gì lãng mạn hơn khi đi quanh những cánh đồng lúa phủ đầy tuyết trắng cùng người mình yêu, tay trong tay, khoác vai nhau và tận hưởng khoảng thời gian hạnh phúc bên nhau.

Người dân tộc cấy từ tháng 3 đến tháng 5, vì vậy đây được cho là một trong những khoảng thời gian thích hợp nhất để bạn có thể ngắm nhìn những khung cảnh tuyệt vời trên cánh đồng lúa. Tiếng người lớn trò chuyện rôm rả, tiếng trẻ con cười rúc rích, tiếng chim hót líu lo trên cây tạo nên không gian tươi vui, lan tỏa cả một góc trời.

Ngoài ra, khoảng thời gian lý tưởng không kém để đến thăm Bãi đá cổ Sapa là vào khoảng tháng 9 đến tháng 11 khi Thung lũng Mường Hoa ngập tràn sắc vàng của những cánh đồng lúa chín. Nhìn từ trên cao, toàn cảnh Thung lũng Mường Hoa như một bức tranh tuyệt mĩ, huyền bí trong truyện cổ tích được chính những người dân sáng tạo ra. Bởi vậy, thung lũng Mường Hoa được mệnh danh là “vùng đất thần tiên”.

Nếu bạn mong muốn được nhìn thấy tuyết rơi từ trên trời xuống những thửa ruộng bậc thang ấy thì thời điểm tuyệt vời để đến là từ tháng 12 đến tháng 2 năm sau. Thay vào đó, những bông tuyết trắng bao phủ cả thân cây và cả mặt đất. Không có gì tuyệt vời hơn khi Lữ khách có trải nghiệm vừa ăn khoai lang nướng vừa đi dạo trên tuyết.

Điểm nổi bật của bãi đá cổ Sapa

Mặc dù các phiến đá nằm rải rác một cách ngẫu nhiên, nhưng có vẻ như là có sự sắp đặt bởi một người nào đó.

Những tảng đá lớn được chạm khắc rất sâu với những hoa văn kỳ lạ: khoảng 90% các hình chạm khắc là những đường thẳng song song, nhưng cũng có những đường cong, hình dạng giống như con người và những chữ viết tay. Trong những năm gần đây, bãi đá cổ Sapa là một trong những điểm đến vô cùng thu hút khách thăm quan.

Những họa tiết này, cách đây hơn 80 năm đã được các nhà khoa học phương Tây nghiên cứu rất kĩ càng. Vào tháng 8 năm 1925, Giáo sư Victor Goloubew tại EFEO là người đầu tiên nghiên cứu về đá Mường Hoa. Hầu hết các nghiên cứu của giáo sư Goloubew đều không có kết quả. Dựa trên các tài liệu của Goloubew, vào năm 1938, nhà nhân chủng học Paul Levy đã so sánh các hoa văn chạm khắc với các nghiên cứu dân tộc học về các hình chạm khắc từ rất nhiều những nơi khác trên thế giới. Levy nhận thấy những phiến đá này có điểm tương đồng với những tác phẩm nghệ thuật của người bản xứ từ New Guinea, Australia và Đài Loan.

Vào thời điểm đó, chỉ có ba mươi khối đá lớn được nghiên cứu. Nhưng kể từ đó, ngày càng có nhiều phiến đá chạm khắc được phát hiện. Năm 1992, một bãi đá chạm khắc khác được tìm thấy ở bản Ma Tra, cách Mường Hoa khoảng chừng 8 km. Theo thống kê của Sở Văn hóa - Thông tin Lào Cai, hiện nay số lượng đá chạm khắc là 159 khối.

 Trong thời gian gần đây, các nhà khảo cổ học, nhân học, xã hội học và các nhà nghiên cứu Việt Nam bắt đầu chú ý đến những phiến đá kì lạ này. Tuy nhiên, không ai tìm thấy bằng chứng cụ thể về nguồn gốc của những viên đá này. Những người tạo ra các phiến đá này cũng như ý nghĩa của những họa tiết trên đó đnag là một ẩn số lớn.

Những dân tộc sinh sống tại thung lũng Mường Hoa như người H’Mông, Giáy và Dao đã sinh sống ở đay chỉ mới vài thế kỉ trước nhưng các hình khắc trên đá có từ rất lâu trước đây. Theo Viện Nghiên cứu Lịch sử Việt Nam, những hoa văn này đã tồn tại nhiều nhất là 9 thế kỉ, bắt đầu từ khoảng thế kỷ 11 - 12 sau Công nguyên.

Ngoài ý nghĩa của các hình chạm khắc, một yếu tố bí ẩn khác là chính những viên đá. Các nhà nghiên cứu dường như không thể giải thích cách xác định vị trí bất thường của những viên đá này. Đôi khi những viên đá này gần giống với những nhóm đá khác có cùng kích thước lớn nhưng lại không có hoa văn chạm khắc.

Ăn Gì Khi Đến Bãi Đá Cổ Sapa?

Ẩm thực của vùng Tây Bắc nói chung và Sapa nói riêng vô cùng độc đáo và bắt mắt, ngon miệng. Các món ăn có sự hài hòa từ các nguyên liệu tự nhiên cho đến công thức chế biến đặc biệt của những người dân vùng cao. Nếu bạn là một người sành ăn, bạn có thể dễ dàng đánh giá được độ ngon của chúng! Điểm nổi bật là các món ăn được chế biến từ những nguyên liệu đơn giản, có sẵn như rau, măng, nấm mọc rừng,...

Các món ăn ở đây đều là những món ăn vô cùng tuyệt vời đó là thịt lợn mán hấp, thịt trâu gác bếp, cá suối nướng, v.v. Một sự khác biệt tinh tế giữa các món ăn của Sapa so với các nơi khác là thức ăn ở đây được nấu bằng các loại gia vị tự nhiên do người dân tộc trồng và lấy từ rừng. Bên cạnh ẩm thực, khách thăm quan có thể thử rượu ngô, thứ được coi là linh hồn của người dân vùng cao.

Đến Bãi đá cổ Sapa bằng cách nào?

Bãi đá cổ Sapa nằm ở thung lũng Mường Hoa, xã Hầu Thào, huyện Sapa, tỉnh Lào Cai. Cách trung tâm thị trấn Sapâ khoảng chừng 8 km về phía Đông Nam. Bạn có thể đi dọc con đường mòn gần đó là có thể ngắm được toàn bộ khung cảnh tuyệt vời đó rồi.

Mặc dù đã nhiều thập kỷ kể từ khi những viên đá lần đầu tiên được phát hiện, nhưng câu hỏi ban đầu vẫn là: ai đã tạo ra những mẫu kỳ dị này? Có lẽ bí mật ấy sẽ luôn tồn tại, thêm một điều bí ẩn nữa về thị trấn mây mù Sapa - nơi của nhiều những điều bí ẩn.

Bãi đá cổ Sapa là một câu chuyện bí ẩn. Nếu bạn muốn tận mắt chứng kiến những điều bí ẩn đó thì hãy đặt ngay chương trình Sapa giá rẻ của chúng tôi để có thể thỏa mãn tầm nhìn nhé! Chúng tôi luôn đồng hành cùng bạn trên mọi chặng đường chinh phục đất nước.

Nguyễn Lan Anh